30. Festiwal Gorski 2025

Tysiące jaskiń Europy, Azji i Ameryki Północnej wypełnionych jest wieloletnim lodem, firnem i śniegiem.
Ogólnie temperatura powietrza w jaskini odpowiada średniej rocznej temperaturze na powierzchni w jej otoczeniu.
Tak więc co jest przyczyną występowania lodu w wielu jaskiniach na półkuli północnej?
Wyjątkowość jaskiń lodowych uwarunkowana jest układem i kształtem ich wnętrza wpływającym na specyficzną cyrkulację powietrza oraz ich położeniem w strefie klimatycznej, gdzie średnia roczna temperatura oscyluje w okolicach 0°C.
Jaskinie lodowe są znane od wieków. Pierwszą opisaną jaskinią lodową jest Armanath w Indiach, znajdująca się na wysokości 3888 m n.p.m. Opis jaskini pochodzi z XII w. i dotyczy pielgrzymki do lodowego stalagmitu, który od setek lat jest obiektem kultu w hinduizmie. W roku 1490 Petrus Ranzanus wspomina o jaskini lodowej w Karpatach, a w XV wieku Leonardo de Vinci po raz pierwszy opisuje Jaskinię Lodową Moncodeno.
Tę najmniej znaną część kriosfery możemy obserwować również w kilkudziesięciu jaskiniach tatrzańskich. Szczególnym zainteresowaniem naukowców i grotołazów od ponad 100 lat cieszy się Jaskinia Lodowa w Ciemniaku. Badania tej jaskini wykazały, że latach 2002-2009 ubytek lodu wynosił ponad 70 m3 na rok, a wcześniej od lat 20. do 80. XX wieku to było 20-30 m3/rok.
Oznacza to, że tempo wytapiania lodu w jaskiniach jest coraz intensywniejsze, a jaskinie lodowe, podobnie jak lądolody i lodowce górskie, są wrażliwym wskaźnikiem zmieniającego się klimatu.
Podczas prelekcji autorzy opowiedzą o tym jak powstają jaskinie lodowe, jak zmiany klimatu wpływają na wytapianie pokrywy lodowej w jaskiniach oraz o badaniach tych jaskiń, prowadzonych przez pracowników i studentów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu oraz Instytutu Nauk Geologicznych PAN w Warszawie.